Cellbuilding wil bouwen aan een beter en sterker mens-zijn en indiceert inzichten in levensconflicten die het maatschappijbeeld tekenen. In mijn mental coaching programma probeer ik om de menselijke factor te laten groeien in functie van een beter samenlevingsgevoel. Elkaar eerst beter leren begrijpen en rekening leren houden met verschillen alvorens te oordelen en te straffen is een belangrijke stap om een vredelievend klimaat te scheppen waarin mensen zich individueel kunnen ontwikkelen en zich beschermd en goed voelen . Ook vooroordelen, diversiteit en racisme leiden dikwijls tot moeilijke conflicten en dit is zeker niet iets waar je zo maar zwart-wit over kan denken en handelen. In deze tekst geef ik graag mijn persoonlijke visie bij het gevoel dat leeft omtrent diversiteit bij de mens. Racisme is zonder twijfel aanwezig en dat moet aangepakt worden maar het is ook zo dat wanneer culturen sterk verschillen dat dit gewoon kan leiden tot conflicten die op zich niks te maken hebben met origine maar die vooral ethische kwesties zijn, gebruiken en levensgewoonten die te verschillend zijn.
Het is niet verkeerd wanneer een kind een eigen plekje wil en een eigen ruimte claimt om de banden van een vriendschapsgevoel te versterken en dit kenbaar maakt met een eigen clubje waar niet iedereen zomaar lid kan van worden. Het mag alleen niemand uitsluiten om de verkeerde redenen zoals geloof, huidskleur, geslacht, geaardheid of sociale klasse want dan kiemt er een slecht gedachtegoed wat later kan uitgroeien tot een haatorganisatie die de mensenrechten onteert.
Wie kent het niet uit zijn kindertijd en studententijd, een eigen clubje met eigen regels, een groepje eensgezinde vrienden die een eigen leefwereld creëren in de maatschappij met een eigen visie op het leven? Het is een deel van het opgroeiproces dat hoort bij het zoeken naar een eigen identiteit, op zich heel onschuldig maar enkel als het zich later niet ontwikkelt tot extreme groeperingen die het zelfbeeld en het geloof van anderen beschadigen en veroordelen. Om die reden is het belangrijk om een kind in zijn opvoeding te leren dat er niets mis is om apart en anders te zijn en dit te uiten maar wel met respect tegenover de menselijke waardigheid en met de intentie van het in stand houden van een evenwichtig samenlevingsgevoel.
Een eigen clubje is eigenlijk een goede test om te leren functioneren met diversiteit in de maatschappij en te ervaren dat het niet makkelijk is om een voorkeur te uiten voor een selectieve groep van mensen zonder andere mensen te kwetsen. Het is niet verkeerd om lievelingetjes te hebben in het leven, mensen waarmee het gewoon beter klikt, je kan en hoeft niet met iedereen beste vrienden te zijn, alleen moet de keuze om iemand liever te hebben dan een ander gebaseerd zijn op een gevoel van een sterkere zielsverwantschap en levensinteresse en niet op een vooringenomenheid van een ander geloof, geslacht, geaardheid, huidskleur of sociale klasse, want dit is echt racisme. Het kan wel zijn dat de gewoontes van andere mensen of andere culturen te verschillend zijn om jezelf daarbij nog goed te voelen, dit kan en mag een reden zijn om die mensen niet bij jouw ‘clubje’ te laten zonder dat dit een andere negatieve bijbetekenis moet hebben. Er zijn nu eenmaal gewoontes van mensen waar men zich kan aan ergeren zonder dat daar meer achter gezocht moet worden wat helaas dikwijls wel wordt gedaan.
Hetzelfde geldt voor de integratieproblematiek, het is niet altijd om een racistische reden als mensen minder kansen krijgen om zich te integreren in een bestaande groep of cultuur en het heeft dikwijls niets te maken met de mens zelf maar met hun gewoontes. Ook in stammen heeft men een eigen identiteit die zich kenmerkt met een typische klederdracht en eigen rituelen. Wie een kans krijgt om in te treden bij een stam wordt ingewijd en moet zich ook aanpassen aan de levenswijze van die stam, de stam zal en hoeft zich nooit aan te passen aan buitenstaanders die zich bij de stam willen voegen. Dit heeft niets met racisme of uitsluiting te maken maar met het beschermen van de eigen cultuur en het geloof in hun scheppingsverhaal.
Ik wil gewoon duiden dat het niet abnormaal is, wel eerder menselijk is wanneer groepen of organisaties hun erfgoed en waarden en normen waar ze heel hard voor gevochten en gewerkt hebben willen beschermen. Wie bescherming en voordelen van een gemeenschap of groep wil genieten moet zich ook willen aanpassen aan die groep of gemeenschap, en indien ze dat doen moeten ze ook dezelfde kansen krijgen. Jammer genoeg is de ruimte in een bestaande groep of gemeenschap om nog mensen te integreren soms beperkt, bijvoorbeeld wanneer het economisch of agrarisch niet mogelijk is om nog voldoende te voorzien in het noodzakelijk levensonderhoud van het eigen volk, dan is het begrijpelijk dat er weerstand is om mensen te laten integreren. Men kan de stukken van de taart niet blijven verkleinen om te verdelen want dan kom je op een stuk taartpunt waar niemand nog iets heeft aan zijn stukje. Het spreekt vanzelf dat in tijden van overvloed, de deur makkelijker zal opengaan dan wanneer het mindere tijden zijn.
De term ‘eigen volk eerst’ wordt tegenwoordig geassocieerd met een politieke partij die als racistisch wordt aanzien. Toch wil ik ook dit even proberen nuanceren. Stel je even voor dat je op stap bent met je kind samen met een vriendje en ze komen in een situatie terecht waar ze beiden in levensgevaar zijn. Wie ga je eerst redden als je maar één kind kan redden? Ik denk dat elk mens eerst zijn eigen kind probeert te redden, hoe hartverscheurend dit ook is. Zit er dan niet een beetje van dat egoïsme in elk van ons? Soms is er ook te weinig plaats en zijn er te weinig middelen in een groep of gemeenschap om te voorzien in een extra levensbehoud van meer mensen, uiteraard overschot kun je delen en het is zelfs een plicht om dit te doen wanneer je medemens in nood verkeert, maar als er geen overschot is en je weet dat het toelaten van andere mensen je eigen volk of kinderen in gevaar zou kunnen brengen dan wordt het heel moeilijk om meer mensen op te nemen en te integreren. Daar zit soms de oorzaak van wat wij dan aanzien als racistisch gedrag, terwijl dit misschien in vele gevallen gewoon zelfbehoud is.
Instinctmatig willen de meeste mensen altijd helpen en niemand tekort doen, maar tegelijkertijd wil je – ook instinctmatig – eerst jezelf en de mensen die het dichtst bij jou staan beschermen en dat is wat de natuur ons heeft meegegeven en daar is niets mis mee. Hetzelfde geldt wanneer het erom gaat vreemde mensen te helpen als ze in nood verkeren, het is normaal dat je dan de meest kwetsbare eerst zal helpen.
Uiteraard is er helaas wel racisme aanwezig in onze maatschappij en zijn er extreme organisaties met een gedachtegoed dat absoluut niet gepast is in een beschaafde wereld, maar naar mijn gevoel (nu ben ik misschien advocaat van de duivel) wordt racisme vandaag soms te makkelijk als argument ingeroepen door mensen die zich niet willen aanpassen aan een andere cultuur en gemeenschap.
Het is toch niet meer dan normaal dat wie zich wil aansluiten bij een clubje, groep of volk zich aanpast en bereid is om dezelfde regels na te leven waarmee deze club of gemeenschap is opgebouwd. Het wordt pas racisme wanneer mensen zich aanpassen en er dan nog steeds onderscheid wordt gemaakt tussen rechten en plichten op basis van geloof en afkomst. Maar dat er altijd een zekere voorkeur zal zijn voor individuen dat is gewoon menselijk, ieder mens voelt zich nu eenmaal meer of minder aangetrokken tot bepaalde karaktereigenschappen van mensen en dit zonder extra onderliggende etnische redenen. Wie eerlijk is zal toegeven dat er zelfs op basis van een foto al voorkeuren bestaan, mensen voelen zich nu eenmaal altijd aangetrokken tot een bepaald type, dat kan een lach zijn of een manier van kijken, maar dit wil niet zeggen dat ze daarom racistisch zijn of iets hebben tegen andere mensen, het is niet omdat je liever cola drinkt dat limonade slecht is.
Wanneer het echter gaat over het opnemen van mensen in een professionele gemeenschap via sollicitaties of functioneringsgesprekken zullen kennis, persoonlijkheid en gevoel van vertrouwen een belangrijke rol spelen bij het maken van de keuze over wie wel of niet zal worden aanvaard. Bij weigering van mensen stelt zich steeds de vraag of dit te maken heeft met hun huidskleur of culturele achtergrond. Het is misschien toch wat kort door de bocht om dit steeds als racisme te aanzien. Ik stel vast dat mensen van andere origine bij ons in alle gebieden van onze maatschappij zijn opgenomen, zelfs in de belangrijkste wetgevende en bestuursinstanties zitten mensen van andere landen en culturen. Ik denk dat het in vele andere landen niet zo is dat immigranten/allochtonen machthebbende posities bekleden en stemrecht hebben. Op dat vlak doen we het volgens mij niet zo slecht.
Een bedrijfsleider zou vrij moeten kunnen beslissen op basis van zijn gevoel om iemand op te nemen in zijn organisatie, er worden dagelijks mensen aangenomen en afgewezen met evenwaardige kwaliteiten maar soms gaat het gewoon om het gevoel dat men bij een persoon heeft en heeft het helemaal niets te maken met huidskleur, afkomst of geslacht. Het kan wel zijn dat bepaalde gewoontes of gebruiken gewoon niet passend zijn in de bedrijfscultuur maar dan stelt zich misschien gewoon de vraag of dit al dan niet een racistische reden is. Indien mensen niet op sollicitatie worden uitgenodigd op basis van een vreemde naam, dan spreken we uiteraard wel degelijk over racistische keuzes en dit kan niet worden goedgekeurd. Worden ze wel uitgenodigd maar niet gekozen, dan kunnen er ook andere redenen meespelen.
Het is niet omdat je een keuze maakt dat je afbreekt wat je niet kiest, het kan wel zo zijn dat wanneer je een slechte ervaring hebt gehad met een bepaald type persoonlijkheid dat je voor een ander type kiest en soms kan dit helaas zo zijn dat je de connectie maakt met het uiterlijk, stel dat je al een paar slechte ervaringen hebt gehad met mensen die rood haar hebben, de kans is dan heel groot dat je op basis van een foto van iemand met rood haar onbewust een mindere goed gevoel zal hebben. Dit wil dan niet zeggen dat je in se iets hebt tegen mensen met rood haar, alleen legt je brein een connotatie dat het karakter van deze mensen minder bij jou past. Dat is een volkomen normale menselijke reactie, of deze analyse terecht is dat is een heel ander verhaal, niet alle mensen met rood haar zullen hetzelfde karakter hebben, maar met jouw ervaring wil je geen risico meer lopen.
We zijn eerst en vooral allemaal mensen, mensen met een eigen identiteit die soms heel uitgesproken is, we hebben allemaal het recht op een eigen geloof en eigen mening over het leven, we hoeven niet over alles hetzelfde te denken om elkaar graag te hebben en goed met elkaar te kunnen omgaan. We hebben volgens mij wel het recht om ons selectief meer aangetrokken te voelen tot bepaalde mensen zonder dat dit te maken heeft met het bewust uitsluiten of verstoten van andere mensen. We zouden gewoon meer moeten vertrouwen op het kijken naar de mens, wie past er het best bij ons, wie zal er het best om kunnen met wie wij zijn, hoe dicht of hoe ver liggen de waarden en normen van elkaar. Ik kijk nooit naar een huidskleur of taal, ik kijk wel naar uitstraling en taalgebruik, de manier van zijn en dat recht hebben we naar volgens mij allemaal.
Waarom zouden we ons slecht moeten voelen en onszelf niet kunnen zijn om toch maar met elkaar om te kunnen gaan? Verdraagzaamheid is mooi maar niet wanneer de verschillen zo groot zijn dat ze jou ongemakkelijk maken en je jezelf niet meer kan zijn. Vooroordelen zijn nefast in een menslievend klimaat, we hebben ze te gemakkelijk, we denken te snel dat we iemand kennen door van ver te oordelen terwijl we geen moeite doen om eerst wat dichterbij te staan en iemand beter te leren kennen. Wetende dat er weinig mensen zonder masker rondlopen en hun ware ik zelden publiekelijk durven tonen vergissen we ons heel gemakkelijk, dikwijls is het stoere arrogant en ontoegankelijk gedrag op het eerste gezicht maar een dun filmpje om onzekerheid te verbergen en zit er iemand helemaal anders achter dat masker. Dikwijls is het ook verlegenheid die mensen afstandelijk en introvert of onverschillig doet lijken. Soms zijn verschillen ook boeiend en zorgen ze ervoor dat we elkaar interessanter vinden, alleen mogen verschillen nooit bedreigend zijn voor de eigen meningsuiting en voor het mentale en fysieke welbevinden, tussen de verschillen moet altijd voldoende ruimte zijn voor zelfontplooiing.
Elke cultuur heeft zijn eigen gebruiken, deze gebruiken zijn ontstaan in een ver verleden waar werd gestreden voor rechten en plichten en waarden en normen, de gebruiken zijn gegroeid uit een mix van invloeden en levensomstandigheden die doorheen de geschiedenis een volk hun eigenheid heeft gegeven, een eigen cultuur-DNA. Het is normaal dat een volk dit DNA wil beschermen, het is de lijm die de samenleving bij elkaar houdt en zorgt voor een leefbare omgeving. Het zorgt voor een eigen taal, een eigen keuken met typische smaken en ingrediënten, een eigen mentaliteit, een eigen karakter, een eigen geloof. Als buitenstaander kan je niet verlangen dat een volk dit zal aanpassen aan jouw cultuur als je wil opgenomen worden door de gemeenschap. Je hoeft jouw eigen afkomst en gebruiken zeker niet te verloochenen want dat is ook verkeerd en mag een gemeenschap niet verlangen.
Een gemeenschap moet iedereen de vrijheid geven om zichzelf te mogen zijn en diversiteit is zeker niet slecht voor een gemeenschap, alleen mag het geen provocerende intentie hebben en mag het niet afbrekend zijn tegen het gastland om te overreden dat deze of gene gebruiken beter zijn. Je mag gerust de vreemde eend in de bijt willen zijn maar aanvaard dan ook dat je anders bekeken zal worden en meer moeite zal moeten doen om vertrouwen te krijgen. Het geloof is één van de sterkst diepgewortelde beoefende gebruiken van een mens, het leidt dan ook dikwijls tot de grootste conflicten, helaas want het zou net verbindend moeten zijn en voldoende sterk om bovenal menslievend te kunnen zijn, een geloof moet toegankelijk zijn en hoeft men niet te verdedigen, ieder mens mag zijn eigen geloof belijden zonder het op te dringen aan een ander mens of bang te moeten zijn dat hij in opspraak komt tegen een ander geloof, maar indien bepaalde gebruiken van zijn geloof te veel afwijken van de algemene publiekelijke omgangsethiek en voor ongemak zorgen bij het veiligheidsgevoel van een gemeenschap dan is dit niet de juiste boodschap waarvoor een geloof moet staan en heeft de gemeenschap het recht om dit te verbieden.
Integratie is geen éénrichtingsverkeer, het is elkaar tegemoetkomen, elkaar vinden in de grootste levensbelangen die ons als mens verbinden, het is een samenhorigheidsgevoel om dezelfde rechten en plichten te delen en te staan voor dezelfde waarden en normen die de hoeksteen van een leefbare menslievende gemeenschap vormen. Godsdienst, huidskleur, geslacht, geaardheid of sociale klasse mogen geen reden zijn om mensen uit te sluiten en niet dezelfde kansen te geven tenzij ze een bedreigende vorm aannemen die het functioneren van de gemeenschap verstoort in zijn waarden en normen. Als immigrant heb je evenveel mensenrechten, maar het is normaal dat wanneer je kans wil maken om in een andere gemeenschap aanvaard te worden je ook bereid moet zijn om te leven met de cultuur van dat volk en je in het openbaar aan te passen aan de gebruiken van dat volk. Je bent eerst en vooral gast en genodigde en het is de gastheer die de regels van het huis bepaalt, hij kan jou niet verplichten deze regels buiten zijn huis na te leven en dient jou goed te ontvangen en behandelen als je de regels naleeft.
Leer uit elkaars verschillen en vind vertrouwen in de gelijkenissen
Respecteer de mens als gelijke in zijn kwetsbaarheid, oordeel niet van ver maar doe wat meer moeite om dichtbij te ervaren en voeling te krijgen met de oorsprong van iemands levensvisie. Als je wil opgenomen worden door een gemeenschap aanvaard dan hun gebruiken en zie deze niet als een bedreiging op jouw afkomst. Als je iemand opneemt en die gedraagt zich volgens de regels van de gemeenschap behandel deze dan ook als gelijke en geef hem dezelfde kansen. Leer uit de verschillen en vind vertrouwen in de gelijkenissen, geen enkel ras is superieur, we zijn allen even sterfelijk en lotgenoten, we zijn allemaal evenveel op zoek naar liefde en vriendschap en begrip voor ons lijden, we zijn allen even angstig voor de onzekerheid van het leven, we willen allemaal even graag gezien en begrepen worden. Sommigen willen liever alleen zijn, anderen willen ergens bijhoren, sommigen zijn leiders en gidsen terwijl anderen liever volgen en niet willen opvallen, het gaat er gewoon om dat we elkaar de ruimte moeten gunnen om ons goed te voelen en te groeien in de rol die we graag vervullen en elkaar niet misbruiken in de rol die we spelen en deze rol betekent in de kosmos maar heel weinig dus doe het gewoon voor elkaar.
We zijn allen aparte stukjes van dezelfde puzzel die moet gelegd worden met eigen kantjes, met sommige andere stukjes klikt het beter en die liggen dichter bij ons terwijl andere stukjes wat verder van ons af liggen, maar zelfs degenen die het verste van ons liggen en dikwijls niet meer dezelfde kleur hebben en wat in een hoekje verdrongen zitten maken de puzzel van diversiteit compleet en zorgen voor het geheel van het samenlevingsbeeld.
