Topsporters leven twee levens. Dit lijkt op het eerste gezicht een voordeel maar het betekent ook dat ze twee keer sterven. Stoppen met topsport/competitie is voor velen een eerste keer sterven en uiteraard later sterf je nog eens in het normale leven want het leven als topsporter is geen normaal leven, het is een geconditioneerd aangekweekt leven dat buiten de natuurlijke lichaamseigen belastbare marge valt om je als mens goed te voelen. Het is elke levende cel van het lichaam uitrekken en overprikkelen tot ze beantwoordt aan de vorm en het reactievermogen van een keurslijf. De meeste topsporters zijn verslaafd aan afzien, ze hebben die intense fysieke prikkel nodig om te voelen dat ze leven, zonder die prikkel stelt alles maar weinig voor, hun hele gevoelsbeleving en geluk hangt af van die prikkel, zonder die prikkel functioneren ze niet. Dit houdt een zeker gevaar in omdat de onvermijdelijke confrontaties met fysieke beperkingen in het leven bij hen veel harder aankomen. Dit artikeltje is enerzijds voor topsporters zelf, om hen enig inzicht te geven in de emoties die ze kunnen voelen bij het einde van hun competitieve carrière en het leven na topsport maar anderzijds ook voor de mensen in hun omgeving om hen te helpen de reacties van atleten te begrijpen.
Mensen die aan topsport doen zijn een aparte soort, ze hebben een eigen levensstijl ontwikkeld die eigenlijk buiten het normale leven valt. Niet alleen is het lichaam van een topsporter zo geconditioneerd door die levensstijl, ook de geest heeft een andere perceptie op het leven. Het constant leven en denken in vaste terugkerende patronen zorgt voor een andere focus en zorgt ervoor dat men in een soort van trance leeft buiten het normale leven. Alles staat in het teken van het verbeteren of in stand houden van die opgebouwde fysieke maximaal belastbare levensvorm.
Ondanks de fysieke gehardheid zijn topsporters heel fijngevoelig afgestelde organismen die heel snel uit evenwicht kunnen gebracht worden. Het brengt heel wat stress met zich mee om jouw goed gevoel elke dag te moeten laten bepalen door je maximale fysieke belastbaarheid omdat er zoveel externe factoren zijn die een negatieve invloed kunnen hebben op het goed functioneren van het menselijk organisme, factoren die je niet kan controleren laat staan om het elke dag optimaal buitenmenselijk te kunnen belasten of het elke training te laten doen wat ze wil om nog sterker te worden. Deze stress stapelt zich jaar na jaar op en zal bij velen sporen nalaten die nadelig kunnen zijn om later in het leven na topsport nog goed te functioneren.
Een menselijk lichaam is slechts een beperkte tijd maximaal belastbaar. Voor de gemiddelde mens is dat meestal geen confrontatie omdat hij zelden tegen zijn maximale belastingsgrens aanzit en deze ook niet opzoekt, maar voor topsporters ligt dat anders. Topsporters zijn ook gewoon geworden om in een zekere constante pijnmodus te leven die het gevolg is van die maximale belastingen, ze verdragen de pijntjes die een normaal mens niet zou kunnen verdragen heel makkelijk, een topsporter leeft van die maximale belasting en al zijn goed gevoel, zowel fysiek als mentaal, is erop geconditioneerd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat vele topsporters zich heel ongelukkig voelen de dag dat hun lichaam niet meer in staat is om optimaal te presteren en ze afscheid moeten nemen van het leven als topsporter. Velen kampen met depressies na hun carrière, ze vallen in het fameuze zwarte gat en voelen zich niet goed in hun vel en soms zelfs in het leven. Het is dan ook belangrijk voor deze mensen om, als het nodig is, een aanspreekpunt te hebben waar ze begrip en duiding vinden om te relativeren en hun verdriet te verwerken.
Je wordt soms gelukkiger door te kunnen blijven dromen onder het plafond dan tegen je plafond aan te zitten
Eigenlijk moet je zelf heel gepassioneerd met sport bezig geweest zijn of zelf sport beoefend hebben op hoog niveau om te kunnen begrijpen hoe deze mensen zich voelen. Het zou ook niet slecht zijn indien men reeds op jonge leeftijd, bij het begin van een sportcarrière, hierop zou anticiperen om nevenschade van ontwenning te beperken en de betekenis van sport versus gelukkig zijn in het leven te leren relativeren. Uiteraard is het een mooi stuk van het leven als je als mens je lichaam zo kan trainen dat het tot zijn maximale belasting kan reiken en dat je andere mensen kan inspireren maar men moet beseffen dat dit maar een korte periode van het leven uitmaakt en dat er ook een prijs voor zal moeten betaald worden, hoe zwaar die prijs zal doorwegen op hun verdere leven kan niemand vooraf inschatten.
Besef dat slechts een beperkt aantal topsporters na hun carrière voldoende hebben verdiend om nadien niet meer te moeten werken en zich, als ze dat willen, zouden kunnen onttrekken aan de verplichtingen van de maatschappij en leven als god in Frankrijk. Hoe hard het ook moge klinken voor topsporters, sport is niet de enige betekenis van ons bestaan, eigenlijk is het zelfs maar een heel klein deeltje en zelfs niet belangrijk genoeg om een gelukkig leven te kunnen leiden. Het is meer dan bewegen, beweging dat wel essentieel is om ons organisme zo gezond mogelijk te houden en een bijdrage te leveren bij ons geluk. Topsport of extreem sporten is zelfs een verslaving als een ander en even gevaarlijk om schade aan het lichaam toe te brengen. Het is niet de bedoeling om mensen bang te maken maar het is belangrijk dat men beseft dat er niet enkel voordelen aan topsport verbonden zijn.
Cellbuilding biedt inzicht in het aparte leven van een topsporter en indiceert een herkenbare reflectie wanneer je kiest voor het leven van topsporter. Leven als topsporter is zo intens dat de beleving van het leven fysiek en mentaal veel sterker gevoeld wordt. Meer dan bij andere mensen is de perceptie op fysieke prikkels en gewaarwordingen een teken van het levensbewustzijn en hangt alle mentaal en fysiek genieten af van het intense belasten. Het lichaam is zo fijngevoelig afgestemd dat elke cel veel sneller reageert, meer capillairen, meer zenuwbanen zorgen voor een sneller metabolisme en een sterkere reactie op elke verandering, anders gezegd, topsporters leven eigenlijk intenser waardoor hun lichaam ook sterker zal reageren op de overgang naar een normale levensstijl. Wie geluk heeft zal tijdens zijn laatste jaren reeds anticiperen op een leven na de sport en langzaam beginnen afbouwen en vergroeien met een andere levensstijl. Uiteraard zijn er ook topatleten die er na al die tijd genoeg van hebben en blij zijn om uit het trainingsregime te kunnen stappen wat de overgang makkelijker maakt. Toch hebben velen het echt moeilijk om zich aan te passen aan een leven zonder topsport en vertonen sommigen zelfs een soort afkickverschijnselen en velen komen in een depressie terecht. Nog moeilijker is het voor atleten die abrupt moeten stoppen om fysieke redenen en helemaal niet hebben kunnen loslaten op aanvoelen van de mentale en fysieke verminderende belastbaarheid.
Er zijn uitzonderingen die de gemiddelde duur van een menselijke maximale fysieke belastbaarheid kunnen verlengen, dit kan genetisch bepaald zijn of als gevolg van bepaalde trainingskeuzes en wedstrijdplanning maar doorgaans is de maximale belastingstermijn om op hoog niveau te kunnen presteren 10 tot 15 jaar en dan is er iets in het lichaam dat zegt dat het genoeg geweest is.
Van die 15 jaar zijn de eerste vijf jaar na de jeugd de leukste omdat je dan progressie maakt. De volgende vijf jaar bestaan meer uit consolideren en bevestigen met liefst enkele mooie uitschieters en tijdens de laatste twee à vijf jaar moet je eigenlijk al leren omgaan met meer blessures en is het moeilijker om nog voeling te houden met de top. Het zal steeds duidelijker worden dat je niet meer kan meestrijden voor de ereplaatsen maar zolang je het de nieuwe generatie die is doorgegroeid nog het vuur aan de schenen kan leggen is het nog de moeite om erbij te willen horen.
De geest is sterker dan het lichaam tot het lichaam zegt ik heb er genoeg van
Het is vooral de constante repetitieve belasting van topsport die het gestel mentaal en fysiek niet meer kan verdragen en waartegen het lichaam zal reageren met meer pijnsignalen die leiden tot kwetsuren. Het lichaam heeft meer ruimte nodig om zware belastingen nog langer te kunnen verdragen en er is meer tijd nodig om daarvan te recupereren, echter ruimte en tijd zijn net twee zaken die je in topsport doorgaans niet hebt. Er is geen ruimte om een trainingsschema af te stellen op het gevoel van het lichaam dat aangeeft wanneer welke training kan en er is dikwijls geen tijd om langer te recupereren. Elke training is een ijkpunt en een referentie voor een volgende training of wedstrijd en dient daarom te worden afgewerkt volgens een strikt schema, er is weinig of geen speelruimte.
Sommigen maken wel een compromis alvorens helemaal te stoppen met competitie. Ze kiezen voor een niche dicipline van hun sport die het lichaam anders belast bijvoorbeeld lopers die de wedstrijdhardheid van weg en piste te belastend vinden beginnen misschien met trailrunning. Anderen bouwen het aantal wedstrijden af om meer trainingsruimte te hebben en zo nog enkele jaren te rekken. Maar ergens begint de vraag te spelen of het nog allemaal wel de moeite loont om enkel in functie van wedstrijden te trainen en te leven. Al die stress, al dat organiseren en plannen en meer dan ooit veel te moeten bijsturen omdat het lichaam al wat meer protesteert, de druk van de media die je afschrijven en geen rekening houden met de bijzondere prestaties die je nog op oudere leeftijd zet maar enkel kijken naar de plaats van aankomst en je vooral aandacht geven als je te vroeg moet afhaken van de kopgroep, al die zaken maken dat er ergens een gevoel begint te groeien dat stilaan het afscheid inluidt.
Als sporten in je DNA zit dan zal je uiteindelijk eindigen op het punt waar de echte betekenis van sporten begon, toen je sport gewoon vrij speels kon beleven zonder druk, gewoon het moment nemen zoals het komt, heb je een goeie dag dan verleg je je grenzen en op een mindere dag doe je iets anders en rustiger aan. Je hoeft je trainingen niet meer te laten afhangen van een strikt schema, je kiest je training gewoon op het gevoel van de dag. In het weekend kun je nu genieten van beiden, je kan gaan trainen en dan nog van je gezin genieten terwijl anders het hele weekend in functie van de wedstrijd stond. Iedere topsporter maakt wel een soort overgangsfase mee, er niet meer bij zijn bij de wedstrijd tijdens het weekend en dan op maandagochtend de uitslagen lezen en spijt voelen, daarentegen als je er wel nog eens bij was en er je vroegere uitslagen op naleest jezelf afvragen waarom nog.
Voor wie stopt met topsport raad ik wel aan om de fysieke trainingen langzaam af te bouwen, abrupt stoppen is niet goed voor het lichaam. Het kan lijden tot stofwisselingsproblemen, geestelijke onrust en zelfs hartklachten. Het lichaam van een topsporter is zo gefinetuned dat elke kleine verandering voor grote storingen kan zorgen laat staan wanneer het plots al die fysieke prikkels moet missen.
Tenzij je om één of andere reden abrupt moet stoppen, indiceert Cellbuilding voor een gezonde overgang naar het leven na topsport een systematische afbouw verdeeld over 6 maand in fracties van 3 maand, 2 maand en 1 maand om dan in een aangepast leefpatroon te komen waar enkel nog het gezondste deel van sport wordt geconsolideerd.
De eerste drie maanden bouw je het aantal trainingen af met een derde m.a.w. als je normaal zes dagen per week traint dan worden dit 4 dagen. De intensiteit doe je op aanvoelen. Het best probeer je ook een alternatieve training te doen dus als je loper bent bouw dan bijvoorbeeld één fietsdag in. De volgende twee maand kan je eventueel nog een dag minder doen maar als je er een goed gevoel bij hebt dan mag je vier dagen behouden, alleen bouw je nu bewust wat intensiteit af en probeer je nog maximaal twee zware trainingen te doen waarvan best een lange cardio trainingsvorm en een heel korte intensieve interval cardio of hit trainingsvorm. De laatste maand is de program for life setfase, drie trainingen goed verspreid over 1 week waarvan één intensieve training en één langere cardio training en een krachttraining. Op deze manier blijf je gezond fit en kan je een leven lang sporten. Het is zelfs zo dat je met dit systeem, de ervaring en het celgeheugen van een topsportlichaam nog een betrekkelijk hoog belastbaar fysiek niveau kan behouden.
Er zijn atleten die gewoon geboren zijn om meer te bewegen dan de gemiddelde mens, hun sterkste connectie met het leven is bewegen in de natuur. Het waren buitenkinderen die zich goed voelden dicht bij moeder natuur, deze mensen ademen bewegen en zijn zintuiglijk sterker verbonden met hun lichaam, meestal ook gevoeliger. Als deze mensen van hun tweede natuur hun werk kunnen maken dan betekent dat heel veel voor hen. Helaas zijn dit dikwijls ook de atleten die het veel moeilijker hebben om afscheid te nemen van hun topsportperiode, vooral als dit omwille van een kwetsuur is. Ze kunnen de competitie wel makkelijk loslaten maar het is een kleine ramp als deze mensen door een kwetsuur niet meer bevrijd van hun sport kunnen genieten. Dit zijn mensen voor wie zich goed voelen in het leven intens verbonden is met bewegen. Ze hebben niet de structuur nodig van een topsportregime omdat ze gedreven en gepassioneerd zijn om hun grenzen alleen te verleggen. Op zich zijn deze mensen sterk genoeg om zonder het statuut of de aandacht van topsporter verder te gaan in het leven maar als ze omwille van een beperking niet meer kunnen sporten dan kan dat leiden tot grote mentale problemen. Als deze mensen niet de pech hebben te moeten minderen omwille van een kwetsuur dan zullen ze op aanvoelen van hun belastbaarheid wel aanpassen zonder dat daar een afbouwstructuur aan te pas moet komen.
Loskomen van de dwangmatige gedachte dat het leven niets waard is zonder sporten is voor velen die zijn opgegroeid met de gedachte dat sport allesbetekenend is om zich goed te voelen in het leven heel moeilijk. De gedachte loslaten dat het belang van sporten niet essentieel is om een gelukkig en gezond leven te kunnen leiden voelt voor hen heel tegenstrijdig aan, toch moeten ze proberen in te zien dat ze gewoon in een obsessief leefpatroon zijn vergroeid dat niets te maken heeft met het gelukkig kunnen zijn in het leven en met hun naasten die hen lief hebben. Bedenk ook dat er vast en zeker een periode in hun leven was dat ze nog geen topsporter waren en ook gewoon konden genieten van het leven zonder zo veel sport, ze waren toen niet zieker of ongelukkiger en dat werkte toch ook. Het is zelfs zo dat ondanks het feit dat topsporters nu heel compleet trainen ze toen fysiek op de één of andere manier meer energie hadden en beter presteerden op bepaalde beweegpatronen want wie topsport doet traint zijn lichaam vooral op die bepaalde specifieke bewegingen die typisch zijn voor die sport wat maakt dat het lichaam na al die jaren biomechanisch niet meer is afgesteld om nog bepaalde bewegingen te kunnen. Het belang van topsport is zo relatief tegenover wat je nodig hebt om je gelukkig te voelen in het leven, helaas is de lange weg die topsporters hebben bewandeld op het steile uitdagende bergpad naar de top zo veeleisend en verblindend geweest dat het heel moeilijk is om de schoonheid en de rust van het pad in het dal nog te kunnen zien.